IKBY’de 2 yıl gecikmeli gerçekleşen 20 Ekim 2024’teki milletvekili seçimlerinde KDP ve KYB birinci ve ikinciliği korurken, muhalefetteki Yeni Nesil Hareketi ise üçüncü oldu. 6 yıl aradan sonra yapılan seçimlerde 100 sandalyeli parlamentoda hiçbir siyasi parti tek başına çoğunluğu sağlayamadığı için koalisyon hükümetinin kurulması gerekiyor.
Seçimlerin üzerinden geçen süreç içerisinde siyasi partiler de hükümet kurulum müzakereleri kapsamında çeşitli görüşmeler gerçekleştiriyor. Parlamentoda 39 sandalyesi bulunan KDP ve 23 milletvekili olan KYB’nin müzakere heyetleri Erbil ve Süleymaniye’de hükümet kurulum sürecine ilişkin birçok kez görüşmeler yaptı ancak henüz bir sonuca varılmadı.
Hükümeti oluşturmak için siyasi partiler arasında anlaşma sağlanmazken oluşumlar yeni hükümette pay almak için çalışıyor.
Yeni IKBY hükümetinin oluşturulmasına ilişkin oluşumların temsilcileri, görüşlerini ve taleplerini dile getirdi.
Türkmen Milli İrade Partisi Başkanı Mahmut Çelebi, TEBA Gazetesine IKBY’de yeni hükümetin kurulmasına ilişkin açıklamada bulundu.
Çelebi, “Parlamentoda ne kadar milletvekili sayısı fazla ise güç de ona göre artıyor. İstediğiniz gibi bir veya birkaç bakanlığı alabiliyorsunuz. Maalesef kotamız var, kota sandalye sayısı da bire düştü. En başından beri kota taraftarı değildim, hasbelkader 5 kota sandalyesi vermişlerdi, şimdi 1’e düştü. Görüşüme göre, bir kota sandalyesine bakanlık verilmesi zor ancak seçilen vekil Türkmen meselesini benimseyip önemserse istediği her şeyi yapabilir.” dedi.
“Türkmenlere bir bakanlık verilmesini az buluyoruz”
Bakanlık görevinin güçlü bir isme verilmesini umduğunu dile getiren Çelebi, “Bizim 4 bakanlığımızın olması bir haktır. Çünkü 1997 yılında Ankara’da evimde Kürdistan Demokrat Partisi ile Kürdistan Yurtseverler Birliği arasında barışın sağlanması için yapılan anlaşmada mevcut değildim ancak rahmetli abilerim oradaydı. O dönem bize 6 bakanlık verildi. 6 bakan vekili, başbakan yardımcılığı, meclis başkan yardımcılığı verildi ancak bazı sebeplerden dolayı kabul edilmedi. Şu an için Türkmenlere bir bakanlık verilmesini az buluyoruz. Bir bakanlık verilse dahi güçlü bir isim olmasını diliyorum.” ifadesinde bulundu.
Türkmenlerin haklarının sağlanmasına ilişkin Çelebi, sözlerini şu şekilde sürdürdü:
“Bölgede yıllardır parlamento sisteminin içerisindeyiz ancak büyük çoğunluğu maalesef Türkmenler için bir şey yapmadı. Caddedeki biri kanunu oluşturamaz, kanunlar vekiller tarafından açılır. Kürtler 2003 yılında Bağdat’ta yaptıkları görüşmeler sonucunda Sayın Mesud Barzani ve rahmentli Celal Talabani, ikisi de Bağdat’ta görüşmeler yaparak Kürt lisanını Irak hükümetine kabul ettirdi. Önemli olan itibar kazanılması. İki Kürt lider Bağdat’a gittiklerinde Irak hükümeti hemen ‘buyurun istediğinizi vereyim’ demedi. Kendileri talep ve görüşmelerle bunu yaptı. Parlamentodaki vekillerimiz bir gün çıkıp ‘sizin Bağdat’ta aldığınız hak ve hukuku biz de istiyoruz’ dedi mi? Kürt hükümeti kalkıp ‘size hak ve hukukunuzu vereceğim’ demez. ‘Hak verilmez alınır’ diye de bir söz var. Bu sadece çatışmayla olacak değil. Hiçbir Türkmen partisi ‘sizin 2003’te Bağdat’ta aldığınız hakları biz de istiyoruz’ demedi.”
Taleplerine değinen Çelebi, “Bölgemiz yavaş yavaş demokrasiye doğru hareket ediyor. Bugün dünden daha iyi. Yarın bugünden daha iyi olacak. Parlamentoda bir vekilimiz var, o da gerekeni yapar mı, bilmiyoruz. Talebimiz etkili 3 bakanlığın verilmesi, başabakan yardımcılığı, Bölge başkanı yardımcılığı, meclis başkan yardımcılığı görevlerinin Türkmenlere verilmesini umut ediyoruz.” diye konuştu.
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Erbil İl Başkanı ve Siyasi Büro Üyesi Emir İzzet, IKBY’de yeni hükümetin oluşturulması sürecine ilişkin TEBA’ya yaptığı açıklamada, “ITC olarak en yakın sürede hükümetin oluşturulmasını umut ediyoruz. Bir an önce bütün sorunların aşılmasını istiyoruz.” dedi.
İzzet, “Türkmen ve diğer oluşumların hükümete katılması gereklidir çünkü bölge sadece bir millete bağlı değil. Hükümette var olursak millete daha iyi hizmetler sunulur. Bize Bölge’de ikinci millet olarak bakıyorlarsa fırsatların da verilmesi gerekiyor. Yeni kabinede millete hizmet için gireceğiz. Görev alan kişi zaten bütün milletler için çalışacaktır.” ifadesinde bulundu.
“Hak talep etmek bizim görevimiz”
“Hak talep etmek bizim üzerimize düşen bir görev.” diyen ITC Erbil İl Başkanı İzzet, sözlerini şu şekilde sürdürdü:
“Türkmenler ve oluşumlar olarak haklar talep edilmiyor. Hükümet bu durumda bir şey yapamıyor. Yazılan talepler de sadece yazıda kalıyor. Bu da hükümette bizi temsil edenler ve vekillerin görevi. Yazdık ve konuştuk diyenler var ancak takip edilmedi. İkinci görev de hükümetin görevi, bize aynı gözle bakarak hakları vermeli. Eğer bunu yapmıyorsa, hükümet oluşumları sadece reklam olarak kullanıyor demektir. Bizim büyük taleplerimiz yok, Türkmenler Bölge Başkanlığı, Başbakanlığı istemiyor.”
IKBY Parlamentosunun eski üyesi ve Hristiyan, Kildan ve Aşur oluşumların temsilcisi Beyt Nehreyn Partisi Genel Sekreteri Romeo Hakari, "Bizler, Hristiyan, Kildan ve Aşur halklarının yaşayan bir parçası olarak, Kürdistan Bölgesi Yönetimi'nin onuncu kabinesinin kurulmasının geciktirilmemesi gerektiğine inanıyoruz. Zira bölge halkının tamamı, bölge halkına, her milletten ve dinden insana hizmet etmek üzere bu kabinenin kurulmasını, çalışmalarına başlamasını bekliyor.” dedi.
Hakari TEBA’ya yaptığı açıklamada oluşumların rolünün çok önemli olduğunu belirterek, "Oluşumlar Kürdistan Bölgesi'nin bir parçasıdır ve sosyal, etnik, dini ve birlikte yaşama açısından olumlu bir role sahiptir. Bu nedenle oluşumlar kendilerini hassas bir parça olarak görmektedir, çünkü Bölge için iyi olan her şey topluluklar için de iyi olacaktır. Bölgeye karşı olan her şey toplumlara zarar verecektir." ifadesinde bulundu.
Beyt Nehreyn Partisi Genel Sekreteri, partilerin oluşumlar için öneminden söz ederek "Siyasi partilerin oluşumlara destek çıkması gerekiyor, özellikle iktidar partisinin bölgede kendilerine iyi bir gelecek kurmaları için toplumların haklarını koruma ve destekleme konusunda büyük bir görevi var. Haklarının anayasa ve hukuk çerçevesinde korunması gerekir, çünkü Kürdistan Bölgesi'nin topluluklar ve milletler olmadan şu anki anlamını yitireceğini düşünüyorum.” açıklamasını yaptı.
Parlamentonun önceki dönem milletvekillerinden Hakari, gerçek temsilcilerin seçilmesine dikkat çekerek, "Bizim için makam önemli değil, milletimizin rolü daha önemlidir ve temsilcilerimiz kendi milletlerine sahip çıkmalı. Kürt partileri kendi adaylarını seçmemeli, eğer böyle olursa, bence seçilen kişi kendi milletini temsil edemez. Oluşumlar kendi adaylarını seçmeli.” diyerek sözlerini sonlandırdı.