Yarım asır önce Dünya’ya getirildi: NASA, Ay toprağını geri istiyor

Apollo 11 görevinde iki astronot Ay yüzeyine ayak basarak Ay’a adım atan ilk insanlar olarak tarihe geçti.  ABD Havacılık ve Uzay Ajansı astronotları Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü Ay yüzeyine iniş yaparken, Michael Collins ise Ay’ın yörüngesinde tek başına ekip arkadaşlarını bekledi.

Sekiz gün boyunca uzayda kalan Apollo 11 mürettebatından Neil Armstrong ve Buzz Aldrin, Ay yüzeyinden bazı örnekler topladı. İkili, 21.3 kilogramdan fazla kaya ve toprak örneklerini Dünya’ya getirdi.

Ay toprağının bir kısmı bilim insanlarının çeşitli deneylerinde kullanıldı. Bir deneyde Minnesota Üniversitesinden entomolog Marion Brooks, Ay toprağında patojen bulunup bulunmadığını ve ölümcül olma ihtimallerini görmek için toprağı hamamböceklerine yedirdi.

2007'de ölen Brooks, Ekim 1969'da Minneapolis Tribune'e yaptığı açıklamada “Bulaşıcı ajanlara dair hiçbir kanıt bulamadım” demişti. Ancak Ay toprağı ve hamamböcekleri bir daha NASA'ya iade edilmemişti ve Brooks'un evinde sergilendi.

Araştırmacının kızı bu örnekleri 2010'da sattı ve şimdi müzayede evinin ismini açıklamadığı bir kişi tarafından tekrar satışa sunuldu.

NASA, Ay toprağını elinde bulunduran koleksiyoncudan RR Müzayede Evi’ndeki satışı durdurmasını istiyor. ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA) söz konusu Ay toprağının federal mülk olduğunu belirterek koleksiyoncudan bunu iade etmesini talep etti.

RR Müzayede Evi avukatı Mark Zaid ise, üçüncü bir tarafın açık artırmada satılan bir şey üzerinde hak iddia etmesiyle ilk kez karşılaşmadıklarını açıkladı.

Bir NASA avukatı, müzayede evine yazdığı mektupta, materyalin hâlâ federal hükümete ait olduğunu söyledi.

NASA, 15 Haziran tarihli bir mektubunda, “Bu koleksiyonda belirtilen tüm Apollo örnekleri, NASA'ya aittir ve hiçbir kişiye, üniversiteye veya başka bir kuruluşa, analiz, imha veya herhangi bir amaçla, özellikle satış veya bireysel teşhir için herhangi bir amaçla bunları saklama izni verilmemiştir.” dedi.

Müzayede evinin avukatı Mark Zaid, "NASA'nın ilk uzay programlarıyla ilgili öğeleri takip etme geçmişi var. Daha önce NASA ile çalıştık ve eşyalar üzerinde hak iddia ettiklerinde her zaman ABD hükümetiyle işbirliği yaptık. Nihayetinde uygun ve yasal olarak hareket etmek istiyoruz.” şeklinde konuştu.

RR Müzayede Evi yaptığı açıklamada, yaklaşık 40 miligram Ay toprağı ve hamamböceği deneyinden elde edilen örneklerin en az 400 bin dolara satılmasının beklendiğini belirtti.

Ancak açık artırma durduruldu. Karar nihai olarak NASA ve özel şahıs arasında olsa da tarihi bir başarının parçası olan Ay topraklarının uzay ajansında kalması bilim insanlarının faydalanması için daha yararlı olacaktır.