Ateşi yarım asırdan fazladır yanan "Asri Hamamı"

Tarihi kaynaklara göre, Asri Hamamı 1956’da Arap Mahllesi’nde inşa edildi. Tarihi dokusunu kaybetmemiş olan Asri Hamamı’nda halen yıkanmak için eski ve yerli malzemeler kullanılmakta. Hamamın arka kısmında bulunan, birçok hastalığa şifa olduğu söylenen ve hamamı sıcak tutmak için halen yanmaya devam eden külhan bulunmakta.

Asri Hamamı’na rağbet hiçbir zaman bu kadar kötü olmamıştı. Arap Mahallesi’nde bulunan hamam ziyaretçisinin az olmasına rağmen hala Erbil’deki tarihi ve derin dokusunu korumakta. 

Asri Hamamı hakkında daha fazla bilgi alabilmek adına Teba Ajansı olarak hamam sahibi Fars Abdulrahman ile röportaj gerçekleştirdik. Sözlerine hamamın geçmişini anlatmakla başlayan Fars şu ifadeleri kullandı:

“Teslim aldığım sahibinden duyduğuma göre bu hamam 1956 yılında inşa edildi, konuştuğum şu ana kadar ateşi hiç sönmedi, Erbil halkına hizmet etmeye devam ediyor. Hamamın tasarımı eski halini korumaya devam etmekte. Hamam eskiden olduğu gibi büyük bir salondan oluşuyor. Hamamı ısıtmak için külhan kullanıyoruz, eskiden külhanda ateşin sürekli yanması için gaz yağı (neft) kullanırdık, fakat günümüzde doğal gaz sistemi kullanıyoruz. Şüphesiz bu hamam erkeklere özel.” 

Asri Hamamı’nın artık eskisi kadar talep görmediğini ve mevsimlere göre müşteri oranının değiştiğini vurgulayan Fars, “Örneğin yaz mevsiminde müşteri sayısı az oluyor, sonbahar ve kış mevsimlerinde müşteri sayısı artıyor. Şu anda kış mevsiminde olmamıza rağmen maalesef müşteri sayımız çok az ve piyasa çok zayıf. Piyasanın düşmesine neden olan en büyük etken Arap Mahallesi’nde ikamet edenlerin kalmaması. Arap Mahallesi dağıtılmadan önce Asri Hamamı sürekli kalabalıktı, birçok evde banyo yoktu, insanlar hamama gelmek zorunda kalıyordu. Maalesef hükümet bu mahalleyi dağıttı, şimdiye kadar bu mahallenin geleceğinin ne olacağını bilemiyoruz.” dedi.

Eski ve yeni hamamlar arasındaki farkın ne olduğuna ilişkin sorumuza Fars şu sözlerle yanıt verdi:

“Hamama giriş ücretlerinden söz edersek, fiyatlar zamanla değişti. Örneğin insanlar eskiden 50 ya da 100 filise yıkanıyordu, şu anda kişi başı 5 bin dinar ödeme yapmaları gerekiyor. Hamam olarak geçmiş ile bugün arasında karşılaştırma yaparsak da şüphesiz ki hamam geçmişte çok özeldi, insanlar çok fazla hamama gelir saatlerce burada zaman geçirirdi. Yıkandıktan sonra kıyafetlerini giyip yemek talep ederlerdi, genelde yemek olarak teşrip yanına da soğuk içecek isterlerdi. Bu bir gelenek halini almıştı. Artık bu gelenek yok oldu diyebiliriz, bazı özel müşterilerimiz dışında çok az kişi yıkandıktan sonra yemek talep ediyor. Biz eskiden olduğu gibi mesaimize her sabah ezanının ardından hamamı açarak başlıyoruz, mesaimiz akşam geç saatlere kadar devam ediyor. Dediğim gibi insanlar hamama çok az geliyor, gelenler de çarşıdaki otellerde kalan yabancılar oluyor.”  

Hamam ile evdeki banyo arasındaki farkı ancak hamama devamlı giden insanların bileceğini dile getiren Fars, “Hamamda yıkanırken alınan yararın evdeki banyoda yıkanırken alınamayacağını söyleyebilirim. Hamamda aşırı derecede sıcak olan bir ortam var ve bu yüksek sıcaklık birçok hastalığa şifa diyebiliriz. Yıllardır müşterimiz olan birçok kişi grip ya da nezle gibi rahatsızlıklara yakalanırsa Asri Hamamı’na geliyor ve burada iyileşiyor. Sırt, omuz ya da eklem ağrısı çeken insanlar için burada özel yağlarla masaj yapan tellak var, insanların bu masaj sayesinde ağrıları azalıyor.” ifadelerinde bulundu.

Ziyaretimiz sırasında hamamın 35 yıldan fazladır müşterisi olan Azad Ömer ile karşılaştık. Ömer bizlere Asri Hamamı’nı şu sözlerle anlattı:

“Ben 35 yıldan daha fazla bir süredir Asri Hamamı’nda yıkanıyorum. Hergün gelmesem bile illaki iki günde bir Asri Hamamı’na gelip yıkanırım. Yıkandıktan sonra hamamda kahvemi içerim ardından hamamın yanında bulunan lokantada teşrip yerim. Buradan ayrıldıktan sonra tüm dünya benimmiş gibi hissediyorum. Gerçekten hamam benim için çok farklı bir şey, rahatsız olduğumu hissettiğimde hamama geliyorum ve iyileşiyorum. Burada eşyalarımın içinde bulunduğu özel bir dolabım var, benim gibi Asri Hamamı’nın devamlı müşterisi olan birkaç kişinin de özel dolabı var.” 

Hamamda, küçük bir tezgahı olan ve yıkanmak için gerekli malzemeleri satan Mam Zrar adında yaşlı bir amca buluyor. 

15 yıldır Asri Hamamı’ndaki tezgahının başında olduğunu söyleyen Mam Zrar, “Hamam kullanımına yönelik talep çok azaldı özellikle de Asri Hamamı’na. Eskiden 3 mahalle Tacil, Hanaka ve Arap mahallelerinde bulunan insanlar hamamımızı ziyaret ediyordu, bu mahallelerin dağıtılması sebebiyle ziyaretçilerinin sayısı çok azaldı. Hamam ile evdeki banyo arasındaki fark ise burada sürekli sıcak su olması. Evlerde elektrik sıkıntısı nedeniyle sıcak su çok bulunmuyor ya da az ısınıyor ve yetmiyor.” diye konuştu.