IKBY Parlamento Seçimleri Ne Zaman Yapılacak?

Irak Kürdistan Bölgesi Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani, IKBY’de parlamento seçimlerinin 1 Ekim 2022’de yapılması talimatı verdi. Parlamento ve siyasi partiler seçim süreci için harekete geçti ancak o tarihteki seçime ilişkin herhangi bir hazırlık yok. Seçim komisyonu tarafından daha önce yapılan açıklamada, seçimlere yönelik hazırlığın altı ay süreceği belirtildi.

Konunun parlamentodaki fraksiyonlar ve seçim komisyonu ile ilgili olması nedeniyle her iki taraf da topu diğerinin sahasına atıyor. Önemli nokta ise seçimlerin bir dizi süreci gerektirmesidir.

Komisyonun çalışma süresi 23 Aralık 2019 tarihinde sona ermiş ve komiserler kurulunun yasal süresi dolmuştu. Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu Sözcüsü Şervaz Zırar, TEBA’ya yaptığı açıklamada, “Maalesef siyasi partiler henüz iki konuda anlaşmaya varamadı. Birincisi, komisyonun yeniden faaliyete geçmesi. Bu hususta mevcut kurulun yeniden yetkilendirilmesi ya da yeni bir kurulun oluşturulması konusunda anlaşma yok. İkinci konu da aynı konuyla karıştırılan seçim kanununun değiştirilmesidir. Bana göre, ikisi de ayrı konular. Bu iki konu hala engel oluşturuyor.” dedi.

Zırar, fraksiyon ve siyasi partilerin komisyon konusundaki toplantılarına ilişkin, “Şimdiye kadar birçok görüşme oldu. Siyasi partiler bir anlaşmaya varamadı. Edindiğimiz bilgilere göre, siyasi partilerin liderleri seçim tarihini belirlemek için tekrar bir araya gelecek. Çünkü bu bizim için önemli bir nokta. Ayrıca ilk noktada yer alan komisyonun yeniden etkinleştirilmesini bir karara bağlamalılar.Komisyon aktif olana kadar herhangi bir hazırlık yapılmayacak. Kurallarımıza göre, seçimlere hazırlanmak için altı aya ihtiyacımız var.” ifadesini kullandı.

Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu Sözcüsü Zırar, Birleşmiş Milletler’in (BM) adımına değinerek, “BM temsilcisi ve seçim dairesi ilk kez Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonuna seçimle ilgili talepte bulunuyor. Birleşmiş Milletler tarafından bize yardım etmeleri için görevlendirildiler. Daha önce Irak ile Birleşmiş Milletler arasındaki anlaşmaya göre, Birleşmiş Milletler tarafından sağlanan her türlü yardım, bize Irak komisyonu aracılığıyla sağlanmalıydı." diye konuştu.

IKBY Parlamentosunda 111 sandalye bulunurken parlamentonun çoğunluğunu Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) oluşturuyor. Komisyon konusunu ve etkinleştirilmemesinin nedenine ilişkin KDP Fraksiyonu Başkanı Zana Halit ile görüşme gerçekleştirdik.

Birkaç seçeneklerinin olduğunu belirten Halit, “Fraksiyon liderlerinin ilk toplantısında komisyonun nasıl yeniden etkinleştirileceğini tartıştık ve birkaç seçeneğimiz vardı. KDP olarak hiçbir seçeneğe karşı olmadık. Ne Kürdistan Parlamento seçimlerinin sonuçlarına göre siyasi partilerin payının dağıtılmasına, ne de dağıtılmamasına veya bağımsız bir komisyon olmasına karşı çıkmadık.” dedi.

Komisyonun aktifleştirilmemesinin nedenine ilişkin Zana Halit, ”Bazı siyasi partiler komisyonun olduğu gibi yeniden faaliyete geçirilmesini talep etti. Kürdistan Demokrat Partisi olarak olduğu gibi yeniden faaliyete geçirilmesi konusunda mutabık kaldık ancak komisyonun Kürdistan Bölgesi'ndeki seçim yasasına bağlı olduğu, bir paket halinde sunulması ve üzerinde çalışılması gerektiği belirtildi. Bu zaten ters bir durum, komisyonun çözülmesi gereken bir yasal boşluğu var, sorunun çözülmesinden sonra seçim yasası konusuna geçilmeli. Komisyonun yeniden faaliyete geçmemesinin nedenlerinden biri de buydu.” açıklamasında bulundu.

Zana Halit: Siyasi partiler henüz nihai bir karara varmadı

Zana Halit, toplantıların sonuçlarına ilişkin yaptığı açıklamada, “Kürdistan Demokrat Partisi ile Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) arasında ikili görüşmeler var. Kürdistan Bölgesi Başkanı’nın katılımıyla Kürdistan Bölgesi Başkanlık binasında tüm siyasi partiler arasında görüşmeler yapılması için bir sekreterlik oluşturuldu. Birleşmiş Milletler temsilcilerinin de katılımıyla görüşmeler sürüyor. Seçimlerin nasıl ilerleyeceği, özellikle de seçimlerin şeffaf bir şekilde yürütülmesi konusunda bir yakınlaşma mevcut. Kürdistan Demokrat Partisi Fraksiyonu olarak bu konuda bir sorunumuz olmadı. Önemli olan seçimlerin yapılması.” diye konuştu.

Anlaşma sağlanmayan noktalar hakkında KDP Fraksiyon Başkanı Halit, "Siyasi güçler ve partiler arasındaki görüş ayrılıkları toplantılarda görüşülmeye devam ediyor, ancak henüz kesin bir sonuca varılamadı.” dedi.

Parlamentodaki ikinci en büyük fraksiyon olan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Fraksiyonu Başkanı Ziyad Cabbar, seçimler ve seçim komisyonu hakkında, “Kürdistan Bölgesi Hükümetinin dokuzuncu kabinesini oluşturan güçler arasındaki önceki anlaşmaların bir dizi siyasi anlaşma sonucu belirlendiği görülüyor. İki anlaşmaya varıldı, bunlardan biri Kürdistan Demokrat Partisi ile yaptığımız anlaşma, diğeri ise Kürdistan Demokrat Partisi ile Değişim (Goran) Hareketi arasındaki anlaşma. Her iki anlaşmada da bir nokta var; o da seçim yasası meselesi." şeklinde konuştu.

Ziyad Cabbar: Seçim yasası 30 yıldır mevcut ve bazı eksiklikleri var

Cabbar, konuşmasının devamında şu ifadeleri kullandı:

"Kürdistan Bölgesi için geçerli olan yasa 1992 yılında kabul edildi. Siyasi taraflar arasında ulusal bir uzlaşma içinde seçim yasasını değiştirmek ve düzenlemek gerek, çünkü 30 yıl geçti ve bir takım eksiklikleri var, değişmesi gerekiyor. Komisyon konusu önemli bir konu ve komisyonun mevcut süresi doldu. Bu nedenle seçimleri yönetebilmesi için ya yeni komisyon oluşturulmalı ya da aynı komisyon yeniden aktifleştirilmeli.”

Ziyad Cabbar, KYB'nin komisyonun etkinleştirilmesi konusundaki görüşüne ilişkin, "Komisyon ve seçim yasası ulusal boyutları olan yasalardır. Bütün siyasi taraflar arasında ele alınması gerekir. Bu yüzden geçmişte ve katıldığımız tüm toplantılarda belirttiğimiz üzere, her iki konu da tek bir bütün olmalı ve üzerinde çalışılmalı. Ulusal bir uzlaşma yapılması gerektiğine inanıyoruz." ifadelerini kullandı.

Siyasi partiler arasındaki görüşme ve yaptıkları anlaşmalara değinen Cabbar, şu açıklamalarda bulundu:

”Görüşmeler devam ediyor. Bizim için önemli olan bazı siyasi taraflarla üzerinde anlaştığımız seçim kanununun değiştirilmesidir. Bazıları henüz öne çıkmadı, dolayısıyla bu tarafların bir araya gelerek güzel bir projeyi Parlamento Başkanlığına sunmasını ve üzerinde çalışılmasını bekliyoruz. Bu yasaların ulusal bir boyuta sahip olduğu, parlamento salonu dışında siyasi güçler tarafından üzerinde anlaşmaya varılması ve ardından ortak bir proje ile parlamentoya sunulup oylanması gerektiğine dair Parlamento Başkanlığına zaten bir yazı sunduk.”

KYB'ye yakın bir görüş daha var, o da Goran Hareketi'nin görüşü. Parlamentodaki Goran (Değişim) Hareketi Fraksiyonu Başkanı Gulistan Said, seçimlere ilişkin şöyle konuştu:

“Komisyonun yeniden faaliyete geçirilmesi ve seçim kanununun değiştirilmesi konusu birbirine bağlı. Siyasi güçler bunun üzerinde anlaşmalıdır, çünkü bu milli bir mesele. Hem komisyonun yeniden faaliyete geçmesi hem de seçim yasası meselesi ulusal meseleler olup siyasi partilerin koordinasyon ve mutabakatını gerektirmektedir.”

Gulistan Said: Bizim görüşümüz, mevcut komisyonun yapısının olduğu gibi kalması

Komisyonun aktifleştirilmesine ilişkin görüşlerine değinen Gulistan Said, “Bizim görüşümüz, mevcut komisyon yapısının olduğu gibi kalması gerektiğidir. Komiserler kurulundaki üyelerini değiştirmek isteyen her siyasi partiye değiştirme hakkı tanınmalı. Goran olarak, komisyonun görev süresinin, komisyona bir sonraki seçim çalışmaları için yasal olarak hak tanınmasını sağlayacak şekilde olması gerektiğine inanıyoruz. Daha sonra, seçimlerin sonucuna göre komisyon, tüm siyasi partilerin haklarını koruyacak şekilde yeniden düzenlenebilir." dedi.

Said, siyasi partiler ile aralarındaki ilişki ve görüşme sonuçlarına değinerek sözlerini şu şekilde sonlandırdı:

“Kürdistan Bölgesi Yönetimi Başkanlığı, tüm siyasi partilerin seçim odalarını davet edip toplantılar düzenledi, ancak siyasi partiler arasında herhangi bir sonuç ve mutabakat sağlanamadı. Açıkçası, yasanın değiştirilmesi ve komisyonun yeniden faaliyete geçmesi için konunun siyasi partiler arasında daha fazla tartışılması ve anlaşılması gerekiyor.”