TEBA Gazetesi olarak Türkmeneli, Türkiye ve insanlığa büyük hizmetleri olmuş Doğramacı’nın vefat yıldönümünde Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rasim Özyürek’ten Doğramacı’yı anlatmasını istedik.
Doğramacı hakkında samimi açıklamalar yapan Özyürek, “Onun yenilikçi ve öncü tavrını örnek almak ve devraldığımız bilim mirasına, bilimsel düşünceye sahip çıkarak, daha ileri noktalara taşımak görevimiz olmalıdır.” ifadelerini kullandı.
“Doğramacı asla unutulmayacaktır”
İhsan Doğramacı dünya genelinde nasıl bir yer edindi?
Prof. Dr. İhsan Doğramacı Hocamız, bir asırlık hayatını, insanlığa hizmet aşkıyla geçirmiş. Özellikle çocuklara, gençlere, öğretmenlere bütün dünya insanlarına sunduğu hizmetlerle asla unutulmadı, gelecekte de unutulmayacaktır. “En büyük yatırım eğitimdir. Yolların, köprülerin yapılması, fabrikaların açılması yatırımdır. Bütün bunların başında eğitim gelir. Eğitilmiş bir toplum hiçbir zaman geri kalmaz. Üniversiteler dinamik kuruluşlardır. Hiçbir zaman statik olamazlar. Oldukları gibi duramazlar. Durdukları anda gerilerler. Onun için üniversiteler, sürekli olarak daha ileri gitmek kendilerini geliştirmek zorundalar.” diyordu.
İhsan Doğramacı Türkiye için ne demektir?
“Ben birinci sınıf insan yetiştirmek için bu işe soyunmaya karar verdim. Herkesi karşıma almam, bir devrim yapmam gerekiyordu. Çünkü devlet sisteminde, devlet mevzuatında özgür bir üniversite kurma imkanı yoktu. Bugün vakıf üniversiteleri özgürdür. Çünkü mütevelli heyetleri kendi kararlarını kendileri verirler.” derdi. Onun yenilikçi ve öncü tavrını örnek almak ve devraldığımız bilim mirasına bilimsel düşünceye sahip çıkarak, daha ileri noktalara taşımak görevimiz olmalıdır.
Üniversiteler, eğitim ve bilim için yarattığı eğitim kurumları, meyvelerini verdikçe hocamızın değerini daha çok ve daha iyi anlıyoruz. Hocamız, Türklük bilimi araştırmalarına son derece bağlı gençler yetiştirmek için çalışmış, dünyanın önde gelen iz bırakan insanları arasında yerini alıvermiş bir bilim adamıydı. Türk diliyle ilgili çalışmalara, Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayları düzenlemesi için bize hep rehber oldu.
İhsan Doğramacı Türkmeneli için neler yaptı? Hayalinde Türkmeneli için yapmak istediği ve sizinle paylaştığı neler vardı?
O, Bilkent ve Erzurum Laboratuvar okulları, uluslararası okulu, İhsan Doğramacı Özel Bilkent ilk, orta ve lisesine, Bilkent Üniversitesi Müzik Fakültesine bağlı müzik okulları, ilk, orta ve lisesine ve Kuzey Irak’ta Erbil Koleji’nin açılmasına ön ayak olmuştur. Son günlerde Malatya’da da bir okul açılması için çalışmalar başlatıldı. Çalışmalar büyük bir şevkle sürdürülmekte. İnsan yetiştirme politikalarının iyi belirlendiği, belirlenen bu hedef ve ihtiyaçlara yönelik yetiştirilecek kaliteli insan gücü, ancak ve ancak kaliteli bir programla ve kaliteli eğitim, öğretimle ve de kaliteli öğretmenlerle mümkündür.
Türk toplumunun belirlediği hedeflere bir an önce kavuşabilmesi için durağanlıktan kurtulup yeniliklere ve değişikliklere cevap verebilecek reformlara en başta eğitim alanında yapılacak yeni yapılanmalara ihtiyacı vardır. Türk toplumu yarını değil; yarınları, yüzyılları hedeflemek zorundadır. Toplumumuzun hedef ve ihtiyaçları gün geçtikçe değişmektedir. Buna göre öğrenci ve öğretmen daha doğrusu insan yetiştirmek ülkenin geleceği için çok ama çok önemlidir. Eğitimin kalitesi konusunda işi değil beyinleri değiştirmelidir. Kötüler eleştirilerek iyiye sahip çıkılmalı, bilimsel öğretim metot ve teknikler ile çocuk ve genç psikolojisini bilen nitelikli öğretmenler, çağdaş ve sistemli bir eğitim formasyonu ile yetiştirilmeli. 25 yılda mensubu olduğum Bilkent Üniversitesi’nde bu güzel çalışmaları gördüm. Çok mutluyum.
Hocamız bugünü değil yarını, yarınları hep düşünürdü.
Yıllar önce ülkemizde can güvenliği nedeniyle yöneticiler, öğretmenler, üst düzey devlet memurları doğu illerine çeşitli nedenleri ileri sürerek gitmiyorlardı. Bu üst düzey insanlar atandıkları doğu illerinde kaliteli okulların olmadığını ifade ediyorlardı. Çocuklarının iyi bir eğitim alamayacaklarını ileri sürüyorlardı. Bunu fark eden Hocamız, doğu illerimize kaliteli okullar açılması için kolları sıvadı.
Yine bir akşam üzeri İhsan Doğramacı Hocamızın talimatlarıyla Özel Kalem Müdiresi Oya Cangüloğlu aracılığı ile konuta çağrılmıştık. Konutta yapılan toplantıda Hocamız Erzurum, Malatya, Van ve Şanlıurfa gibi doğu illerimizde Bilkent Ankara laboratuvar okullarının benzeri okullar açma projesini bizlere anlattığında ne kadar sevinmiştik, duygulanmıştık. Böylece Bilkent gibi uluslararası kaliteye sahip okullarımız sadece Ankara’da değil, doğu illerimizde de nitelikli öğrenci yetiştirmeye başlayacak olması bizi hayli sevindirmişti.
“Tek bir yaşama onca başarıyı sığdırabilmiş istisna insanlardan biridir”
Erzurum Atatürk Üniversitesi ve Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesine birer Tıp Fakültesi kurulmasında; Kayseri-Erciyes, Samsun-Ondokuz Mayıs, Sivas-Cumhuriyet, Eskişehir-Anadolu, Ankara-Hacettepe, Ankara-Bilkent üniversitelerinin kurulmasına öncülük etti. Bu üniversitelere gönülden destek verdi.
1984’te ülkedeki vakıf üniversitelerinin ilki olan Bilkent Üniversitesi’ni kurdu. Bilkent Üniversitesi’ni diğer vakıf üniversiteleri izledi. Türk dünyasına yönelik çalışmaları takdirle karşılanan İhsan Doğramacı Hocamızla milletçe gurur duyuyoruz. Doğramacı Hocamız, tek bir yaşama onca başarıyı sığdırabilmiş istisna insanlardan biridir.
“Doğramacı, örnek bir dünya vatandaşıdır”
Sizce İhsan Doğramacı’nın gerçekleştirmeyi isteyip de gerçekleştiremediği hayalleri kaldı mı?
Kuzey Irak’ta Türkçe eğitim veren 18 adet Türkmen okulları faaliyet göstermektedir. 1995’ten içinde bulunduğumuz son yıllara kadar Türkmen öğretmen ve öğrencileri hiç unutmadı. Onlara daima hizmet etti. Her yıl yaz aylarında öğretmenler, gazete muhabirleri, televizyonlarda çalışan spikerler, kameramanlar üniversitemizde eğitildi. Öğretim elemanlarına hizmet içi eğitim kurslarının açılmasına öncülük etti. Mahalinde ve üniversitemizde Türk Devlet ve topluluklarına Erbil, Kerkük, Musul üniversiteleri öğretim üyelerine 25 yılda toplam 3021 öğretmen ve öğrenciye Bilkent üniversitesince hizmet götürülmüştür. İnsanlığa hizmeti, yardım elini doğduğu Erbil’deki öğretmen, öğrencilerimize hep uzattı. Halkın sağlığı ile ilgilenecek bir sağlık merkezi açtı. Burada görev alacak hemşire ve doktorları Bilkent Üniversitesi’ne getirerek onları Hacettepe Üniversitesi hastanelerinde yetiştirdi. O, hayır ve yardım severliği konusunda örnek bir dünya vatandaşıdır.
Ayrıca Musul, Kerkük, Selahattin, Koya (Köysancak) üniversitelerinde Türk Dili ve Edebiyatı bölümlerinin açılmasında büyük destek verdi. Türk Dili ve Edebiyatı bölümleri lisans öğrencilerine yıllardır video konferans yoluyla Türkiye Türkçesi dersleri veriliyor. Mezun öğrenciler yüksek lisans sınavlarını kazanarak eğitim ve öğretimlerine Türkiye’de devam ediyorlar. Mezuniyetlerinde ülkelerindeki üniversitelerde öğretim elemanı olarak çalışıyorlar. Böylece üniversitelerindeki öğretim elemanı açığı da giderilmiş oluyor. Kuzey Irak üniversitelerini bitiren kabiliyetli 40 öğrenci yüksek lisans yapmak üzere Bilkent Üniversitesi’ne getirildi. Yüksek lisanslarını tamamlayan öğrenciler Kuzey Irak üniversitelerine öğretim görevlisi olarak atandılar. Üniversitelerinin öğrenim açıkları da bir nebze giderilmiş oldu. Doğramacı Hocamız Erbil okullarının tamir boya okul malzemelerinin de alınmasında yardımcı oldu. Video konferans salonlarının çalışır düzeyde olması için yapımı konusunda yardımlarda bulundu.
Röp: Barzan Lokman