Fas ve İspanya hükümetleri, Afrika ile Avrupa'yı Cebelitarık Boğazı'ndan birleştirecek tünel projesini başlatma adımlarını hızlandırma işaretleri veriyor.
Afrika ile Avrupa kıtalarını deniz altından birleştirme projesinin geçmişi 1979 yılına kadar uzanıyor. Eski İspanya Kralı I. Juan Carlos ve eski Fas Kralı II. el-Hasan'ın Haziran 1979'da bir araya geldiği görüşmede bu proje konuşulmaya başlandı.
Rabat ve Madrid yönetimleri, Cebelitarık Boğazı'nda hayata geçirilecek kıtalar arası tünel projesinin fizibilite çalışmalarının hukuki altyapısını oluşturacak iş birliği anlaşmasını 8 Kasım 1979 tarihinde imzaladı.
İki ülke arasında sağlanan anlaşma doğrultusunda fizibilite çalışmalarını koordineli yürütmek üzere İspanya'da SECEGSA şirketi kurulurken, Fas'ta da Cebelitarık Boğazı Araştırmaları Ulusal Şirketi (SNED) kuruldu.
Rabat ve Madrid hükümetleri, iş birliği çerçevesini genişletmek amacıyla 1989 yılında yaptıkları ikinci anlaşmayla projenin gelişimine yeni bir ivme kazandırdı. İspanyol ve Faslı iki şirket, 1989 yılındaki anlaşma doğrultusunda tünel projesiyle ilgili jeolojik ve jeoteknik araştırmaları yapıldı.
- Tünel deniz altında yaklaşık 28 kilometre uzunluğunda olacak
Kuzey Afrika ülkesi Fas ile Avrupa ülkesi İspanya arasında daha önce kıtalar arası tünel projesinin deniz altında yaklaşık 28 kilometre uzunluğunda ve 300 metre derinliğinde olması yönünde mutabakata varıldı. Deniz altındaki tünelin bir ucu İspanya'nın güneybatısındaki Tarifa eyaletinin Punta Paloma bölgesine, diğer ucu ise Fas'ın Tanca bölgesine uzanacak şekilde planlandı.
Rabat hükümeti, 3 Kasım 2022 tarihinde Fas ile İspanya'yı birleştirecek tünel projesinin takibinden sorumlu "Cebelitarık Boğazı Araştırmaları Ulusal Şirketi (SNED) Genel Müdürü" görevine Abdülkerim Zehud'u atadı.
Ancak fizibilite çalışmaları için ortak bir komiteyi bile oluşturan Fas ve İspanya, siyasi ve diplomatik sorunların da aralarında bulunduğu birçok sebepten ötürü hem iki ülke hem de iki kıta için oldukça önem arz eden bu projenin fizibilite çalışmaları bugüne kadar tamamlayamadı.
- Cebelitarık Boğazı'ndan geçecek tünel projesiyle ilgili olumlu gelişmeler
Uluslararası ilişkiler alanında uzman Faslı akademisyen Muhammed el-Amrani Buhubze, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Fas ile İspanya'yı deniz altından birleştirecek tünel projesinin yeniden canlandırılacağına dair belirtiler olduğunu söyledi.
Cebelitarık Boğazı'ndan geçecek tünel projesini gündeme getirmenin diğer bazı uluslararası projelerle bağlantılı olduğuna işaret eden Buhubze, bu tünel projesinin canlanmasını gündeme getirecek konulardan birinin de Cezayir'i Fas üzerinden İspanya'ya bağlayan 12 milyar metreküp kapasiteli Mağrip-Avrupa boru hattı olduğunu ifade etti.
Rabat yönetiminin daha büyük bir projeyle ilgilendiğine dikkati çeken Buhubze, "Fas halihazırda kendisi ile Nijerya arasında olacak boru hattıyla ilgili daha büyük bir proje düşünüyor. Bununla da Nijerya'dan İspanya üzerinden Avrupa'ya gaz sevkiyatının yapılması bekleniyor." dedi.
Bölgedeki mevcut durumun İspanya'yı ve sonuç itibariyle de Avrupalıları oldukça rahatlattığına vurgu yapan Buhubze, çünkü projenin İspanya'nın yanı sıra Avrupa'nın çok yararına olduğu ve bunun aynı zamanda Fas ile tüm Afrika kıtasında da önemsendiği değerlendirmesinde bulundu.
Rabat'ın Afrika kıtasında konumunu güçlendirmeye çalıştığını dile getiren Buhubze, "Fas, bir dizi proje üzerinden Afrika kıtasında kendini konumlandırabiliyor. Bu bağlamdaki stratejik vizyonu da kendisini Afrika'yı Avrupa'ya bağlama sürecine girmeye zorluyor." diye konuştu.
Fas'ın Afrika kıtasındaki yapısal yatırım projelerinde ortaklıkla yer aldığı ve onlarca yıl öncesinin aksine kıtanın yeni bir zihinsel imajını oluşturmaya katkı sunabileceğine işaret eden Buhubze, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Kıtaları birleştirecek projenin yeniden canlandırılması olumlu bir göstergedir. Çünkü Fas, çıkarların büyük oranda birbirine bağlı kalması için İspanya ile ilişki ağını genişletme eğilimindedir. Bunun da dev projelere ihtiyacı var ki hem Fas ile İspanya arasında hem de Afrika ile Avrupa arasında gelecekte ilişkilerin temelini oluştursun. Fas ile İspanya arasındaki tünel projesi, iki ülkenin çıkarlarının ötesinde iki kıtayı birleştiriyor."
- Tünel projesi Avrupa desteği kapsamında
İspanyol medyasındaki haberlere göre, Avrupa'nın İspanya'yı kalkındırma planı çerçevesindeki destekler, ülkeyi Kuzey Afrika ile birleştirecek tünel projesinde fizibilite çalışmalarından sorumlu SECEGSA şirketini de kapsıyor.
İspanyol gazeteci Larathon da Madrid hükümetinin, 2023 yılı bütçesi kapsamında SECEGSA şirketi için 750 bin avroluk destek paketini onayladığını söyledi.
SECEGSA şirketinin bu destek paketiyle tünel projesinde yeni bir fizibilite çalışmasını yapabileceğine işaret eden Larathon, İspanyol firmasının fizibilite çalışmalarını deniz tünellerinde uzman Alman firmasının ortaklığında gerçekleştirebileceğini aktardı.
Larathon, Madrid hükümetinin Afrika ile Avrupa kıtalarını birleştirecek bir proje için ayırdığı meblağın büyük olmadığını ancak bununla tünel projesinin hayata geçirilmesi yönünde yeni adımlar atma isteğini ortaya koyduğunu dile getirdi.
- Proje 2030-2040 yılları arasında açılabileceği öngörülüyor
Bu arada eski Fas Ulaştırma Bakanı Muhammed Necib Buleyf, daha önce AA'ya yaptığı açıklamalarında, ülkesinin Afrika ile Avrupa kıtalarını deniz altından birleştirme çabalarını uzun yıllardan beri İspanyol makamlarıyla yürüttüklerini söyledi.
Faslı SNED şirketi ile İspanyol SECEGSA şirketinin iki kıtayı birleştirmenin en iyi yolunun tespiti için çabaladıklarını aktaran Buleyf, deniz derinliklerindeki çalışmalar sonucunda projeyle ilgili birkaç seçeneğin önerilebileceğini ifade etti.
Buleyf, İsviçre tecrübelerine dayalı olarak 20 yıl önce mümkün olmayan bazı önerilerin artık mümkün hale geldiğini ifade etti.
İspanyol SECEGSA şirketi yetkililerine göre, Afrika ile Avrupa arasında 27,7 kilometresi deniz altında olacak ve 11 kilometresi de karada olacak şekilde toplam 42 kilometre uzunluğundaki tünel projesinin 2030-2040 yılları arasında hizmete açılabileceğini öngörüyor.
AA