Çavuşoğlu, CNN Türk'te katıldığı canlı yayında Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısına ve gündeme ilişkin soruları yanıtladı.
Ukrayna'dan dönmek isteyen vatandaşların Bakanlık'la iletişime geçtiğini anlatan Çavuşoğlu, "Biz de gerekli çalışmaları, zor şartlarda elimizden gelen gayreti gösteriyoruz." diye konuştu.
Çavuşoğlu, tahliye sürecinde önceliğin can güvenliği olduğunu vurgulayarak, "Bazı şehirlerde, Kiev başta olmak üzere, Harkiv'de artık sokak çatışmasına döndü. Şehirde çatışma var, savaş var. Ukrayna güçleriyle o şehre giren Rusya güçleri arasında çatışmalar var. Dolayısıyla bazı şehirlerden şu anda vatandaşlarımızı çıkarmaya çalışmak son derece riskli. Zaten Odesa ve Kiev'de sokağa çıkma yasağı var." ifadesini kullandı.
Çavuşoğlu, Ukrayna'da şehirlerde çatışma olduğu için Türkiye'nin insani ateşkesin sağlanması için çaba sarf ettiğini ve tahliyeler için havadan ve denizden koridor açılması konusunda da çalışmalarını sürdürdüğünü kaydetti.
Ukrayna'nın Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne ilişkin Türkiye'den talebi hakkındaki bir soru üzerine Çavuşoğlu, Sözleşmenin, kıyıdaş ve kıyıdaş olmayan ülkelerin savaş gemilerinin Boğazlardan geçişini ve Karadeniz'de kalmalarını, süre ve limitle ilgili düzenlemeleri açıkça içerdiğini belirtti.
Çavuşoğlu, Türkiye'nin bugüne kadar Montrö Boğazlar Sözleşmesini harfiyen uyguladığını anlatarak, "Bu şartlarda da biz, tabii ki Montrö Anlaşmasını uygulayacağız. Türkiye'nin taraf olmadığı bir savaş halinde, Türkiye, savaşın tarafı olan ülkelerin gemilerinin geçişine Boğaz'ı kapatabilir. Montrö Sözleşmesi'nin 19. maddesi sarih bir şekilde gayet açık." dedi.
Son gelişmelerin "savaş, çatışma ya da harekat" olarak nitelendirilip nitelendirilmeyeceğine ilişkin ise Çavuşoğlu, şunları kaydetti:
"Başlangıçta Rusya'nın bir saldırısı oldu. Ama biz bunu uzmanlarımızla, askerlerimizle, hukukçularımızla değerlendirdik. Şimdi özellikle birçok şehirde görülüyor ki, artık bu bir savaşa dönüştü. Yani sokaktaki çatışmalarda, taraflar arasında adeta bir savaşa dönüştü. Biz bu konuda bir kanaat getirdik işin doğrusu. Çünkü taraflar arasında ciddi bir çatışma var. Bu bir askeri harekat değil, geçici bir-iki havadan saldırı değil, resmen savaş hali var şu anda ülkede."
Çavuşoğlu, Montrö Sözleşmesi'nin 19. maddesinin, savaşın tarafı olan ülkelerin gemilerinin geçişiyle ilgili bir istisna tanıdığını da aktararak, "Nedir bu istisna? Eğer savaş gemisi, savaşın tarafı olan ülkedeki üssüne, bağlı olduğu limana, üsse gidecekse, o zaman bu geçiş engellenemiyor. Burada genel hükme bir istisna getiriyor." değerlendirmesinde bulundu.
Çavuşoğlu, "Tabii burada suistimalin de olmaması lazım. Yani 'Üsse gideceğim, gemimi demirleyeceğim.' deyip de Boğaz'dan geçtikten sonra savaşa dahil olmaması lazım. Biz, Montrö'nün tüm hükümlerini bu şekilde, şeffaf bir şekilde uygulayacağız." ifadesini kullandı.
Avrupa Konseyi’ndeki oylamada Türkiye’nin çekimser oy kullanmasına yönelik eleştirilere de yanıt veren Çavuşoğlu, Türkiye’nin gerek Rusya’nın Ukrayna’daki iki ayrılıkçı bölgeyi tanıma kararı gerekse de Ukrayna’ya yönelik askeri harekatı sonrası gerekli açıklamaları yaptığını söyledi.
Tanıma ve saldırı kararlarını Türkiye'nin reddettiğini açıklayan Çavuşoğlu, "Ukrayna’nın sınır ve toprak bütünlüğüne olan desteğimizi de bir kere daha vurguladık. Daha önce Kırım’ın illegal bir şekilde ilhakından sonra sürekli söylediğimiz gibi." değerlendirmesini yaptı.
NATO Liderler Zirvesi, AGİT toplantısı, BM ve Avrupa Konseyi gibi tüm uluslararası platformlarda Türkiye’nin Ukrayna’ya yönelik müdahale ve ayrılıkçı bölgelerin tanınma kararlarını kınadığını anlatan Çavuşoğlu, bunlardan bazılarında karar tasarılarının eş sunucularından birinin de Türkiye olduğunun altını çizdi.
Türkiye’nin müzakere, diyalog ve diplomasiyi öne çıkardığını vurgulayan Çavuşoğlu, "İlk seçenek olsaydı, Rusya’yla yoğunlaştırılmış diyalog başlatılsaydı biz buna evet diyecektik. Diğer uluslararası örgütlerde Rusya’yla diyaloğu kesme ya da Rusya’yla o örgüt arasındaki bağı koparma çalışması var mı? Yok. Biz burada diyalogdan yanaysak bu diyaloğun kesilmesine yönelik bir karara katılmamamız gerekiyor. İlkesel davranıyoruz." ifadelerini kullandı.
Rusya'yla bağları koparmanın Konseye bir faydası olmadığını da söyleyen Çavuşoğlu, “Kopardığınızda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne 140 milyondan fazla Rus buraya başvuru da yapamayacak, böyle bir hakkı da kalmayacak.” şeklinde konuştu.
Çavuşoğlu, “Bunu biz Ukraynalılara da söyledik onlar da gayet güzel bir şekilde anladılar. Türkiye’nin Ukrayna’ya verdiği destek ve ilkesel tutumlarından dolayı sürekli teşekkür ederken Türkiye’nin içinden bazıları bunu başka yönlere çekerek bize saldırmaya kalkması da işin doğrusu garip ve biraz da kusura bakmasınlar sadece siyasi saiklerle yapılmış yorumlardır.” değerlendirmesinde bulundu.
AA